Reklam Kurulu Basın Bülteni İncelemesi

REKLAM KURULU BASIN BÜLTENİ İNCELEMESİ KASIM 2023

Reklam Kurulu (“Kurul”), her ay Basın Bültenleri ile sosyal medya, internet sitesi vb. platformlarda yapılan reklamlarla ilgili değerlendirmelerini yayınlamakta, idari para cezası başta olmak üzere anılan reklamları durdurma gibi yaptırımlar uygulamaktadır.

Kasım 2023’te yayımlanan Reklam Kurulu’nun 339. Basın Bülteni (“Bülten”), 176 karardan ve iletişim hizmetleri, dayanıklı tüketim malları ve teknoloji, kozmetik ve temizlik ürünleri, haksız ticari uygulamalar, finansal hizmetler, gıda ve takviye edici gıdalar, sağlık hizmetleri, örtülü reklam gibi çeşitli başlıklardan oluşmaktadır. Bu çerçevede yapılan inceleme çalışmasında, Bülten’de yer alan ilgi çekici ve özellikle idari para cezası uygulanan kararlara yer verilmeye çalışılmıştır.

İletişim Hizmetleri & Diğer Mal ve Hizmetler

• HepsiBurada internet sitesinde yayımlanan bir kamera reklamı nedeniyle Kurul’un önüne gelen incelemede, reklamı yapılan ürün ile birlikte bir hediye gönderileceğine yönelik vaatte bulunulduğu, bununla birlikte ürüne ilişkin tüketici tarafından indirim uygulanması halinde hediyenin bu gerekçe ile gönderilmediği belirtilmiştir. Değerlendirmede, tüketicilere reklamın ana vaadinde indirim uygulandığında hediye ürünün verilmeyeceğine yönelik herhangi bir bilgilendirme yapılmadığı, dolayısıyla doğruluk ve dürüstlük ilkesine aykırılık taşıyan söz konusu reklamın tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı olduğu değerlendirildiğinden D-Market Elektronik Hizmetler ve Ticaret A.Ş.’ye 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

• Karaca’ya ait internet sitesinde yayımlanan reklamda, firmanın yaptığını belirttiği indirim ile indirimsiz fiyatlar hesaplandığında ortaya çıkan indirim öncesi bedelin gerçeği yansıtmadığı, dolayısıyla yapılan reklamların Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) yer verilen “bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınır.” hükmüne uygun olmadığı; ek olarak satışa sunulan ürüne ilişkin olarak stok adetleri ile kampanya başlangıç ve bitiş tarihlerine de yer verilmediği ve reklamların tüketicileri yanıltıcı nitelikte olduğu, dürüst rekabet ilkelerine aykırılık teşkil ettiği değerlendirildiğinden, Karaca Züccaciye Ticaret ve Sanayi. A.Ş.’ye 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası verilmiştir.

• Kitap Yurdu’na ait internet sitesinde satışa sunulan Şeker Portakalı isimli kitabın indirimli olarak satıldığı, indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi gerektiği ancak yapılan reklamlarda indirim öncesi fiyat olarak belirlenen ve yayıncı liste fiyatı olduğu anlaşılan tutarın son 30 gün içerisindeki en düşük fiyat olduğunu kanıtlar nitelikteki belgelerin Bakanlığa sunulamadığı belirtilerek Kitapyurdu Yayıncılık ve İletişim A.Ş. hakkında 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanması kararlaştırılmıştır.

• BKM Kitap, Hepsi Burada, Kitap Seç ve Tam Adres’e ait internet sitelerinde de aynı kitabın indirimli şekilde satışa sunulduğu ve benzer şekilde tüketiciyi yanıltıcı ve aldatıcı nitelikte indirim reklamlarının yapıldığı değerlendirilerek ilgili şirketlere 128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası verilmiştir.

Kozmetik ve Temizlik Ürünleri

• La Roche Posay’in internet sitesinde yer alan bir bakım kremine ilişkin yapılan tanıtımlarda, “Dermatologların en çok reçetelediği marka” ifadelerine yer verilerek firmaya ait ürünlerin ilaç gibi tedavi edici özelliğe sahip olduğu izleniminin oluşturulduğu, bu kapsamda tüketicilerin yanıltıldığı değerlendirilmiş olup Loreal Türkiye Kozmetik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası verilmiştir.

• Trendyol’a ait internet sitesinde reklamı yapılan ve R&S Kozmetik’e ait olan ürünlere ilişkin yapılan tanıtımlarda tespit edilen tedaviye yönelik ve endikasyon belirten ifadelerin kozmetik ürün tanımını aşan ve yanıltıcı nitelikte değerlendirildiği; ayrıca şayet anılan ürünler söz konusu reklamlarda belirtilen iddiaları kanıtlayabilir nitelikte ise, bu durumda “kozmetik ürün” kapsamında değil, “beşeri tıbbi ürün” veya “ilaç” kapsamında ruhsatlandırılması gerektiği, “beşeri tıbbi ürün” veya “ilaç” kapsamında değerlendirilmesi gereken ürünlerin reklamının yapılmasının ise mevzuata uygun olmadığı dolayısıyla her koşulda, söz konusu ürün ile ilgili olarak yapılan bu nitelikteki tanıtımların mevcut mevzuata aykırılık teşkil ettiği değerlendirilmiş olup Rise And Shine Kozmetik İthalat İhracat Sanayi Ticaret ve A.Ş.’ye 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

Haksız Ticari Uygulamalar

• Şok Market tarafından asılan “Cumhuriyetimizin 100. Yıl Şenlikleri” başlıklı afişte “Toplam 1000 Üründe Ekim Ayında Süper Fırsatlar” ifadesi ile muhtelif ürünlerin indirim öncesi ve sonrası fiyatlarına yer verildiği ancak ürünün kasa fiyatının indirim öncesi fiyat olarak belirtildiği ve söz konusu ürünün indirimli satışına ilişkin ilanın tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı olduğu değerlendirildiğinden, Şok Marketler Ticaret A.Ş. hakkında 701 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezaları verilmesine karar verilmiştir.

• İndirim öncesi ve sonrası ürün fiyatlamaları ile kasa fiyatları arasındaki uyumsuzluklar nedeniyle pek çok farklı üründen ayrı ayrı para cezası yaptırımı ile karşı karşıya kalan Şok Market’in yanında aynı sebeple Hakmar’a, reklam broşüründe yer verdiği indirimi kasada uygulamaması nedeniyle Migros’a ve indirim yapıldığı belirtilmesine rağmen ürünlerin indirim öncesi fiyatlarına yer vermeyen Mopaş’a da tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı ilanlardan dolayı benzer para cezaları verilmiştir.

Gıda ve Takviye Edici Gıdalar

• CNR İlaç’a ait internet sitesinde yapılan ürün tanıtımlarında 04.2023 tarih ve 32169 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Hakkında Yönetmelik’e dayanılarak hazırlanan “Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Kılavuzu” Ek-1 listesinde muhtelif besin ögesi, madde, gıda veya gıda kategorisi için kullanımına izin verilen sağlık beyanlarının sayılmış olduğu, ancak inceleme konusu tanıtımlarda yer alan söz konusu ifadeler ile mevzuatta izin verilen sağlık beyanlarının dışına çıkıldığı değerlendirilerek CNR Tıbbi Ürünler İlaç Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası verilmiştir.

• Trendyol’a ait internet sitesinde reklamı yapılan ve Pharma Gıda’ya ait olan ürünlere ilişkin tanıtımlarda, bahsi geçen ürünlerin insan fizyolojisinde değişiklik meydana getirerek, tıp alanında hastalık olarak nitelendirilen çeşitli sağlık sorunlarının tedavi sürecine yardımcı olduğuna veya bu sorunları tedavi ettiğine yönelik endikasyon belirten, sağlık beyanı içeren ve bilimsel olarak ispata muhtaç ifadeler kullanıldığı, bu doğrultuda anılan reklamlarda ilgili ürünlerin tüketiciler nezdinde bir ilaç veya beşeri tıbbi ürün gibi tanıtılmasının aldatıcı ve yanıltıcı nitelik taşıdığı değerlendirilmiş olup Pharma Aktif Gıda ve Kozmetik Ltd. Şti.’ye 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası verilmiştir.

• Benzer şekilde, Youtube’a ait platform üzerinden “Asido Türkiye” isimli kanal tarafından yapılan tanıtımlarda, belirli mide rahatsızlıklarının tedavi edilmesine yönelik, sağlık beyanı içeren ve bilimsel ispat ihtiyacı bulunan beyanlara yer verildiği, bununla birlikte mide asidi/mide yanması ile ilgili reklamda kullanılan alev ve yanma görsellerinin abartılı olduğu ve tüketicilerde endişe yaratabileceği değerlendirildiğinden, Humanis Sağlık A.Ş. hakkında 388.526 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

Belirtmek gerekir ki; Humanis Sağlık A.Ş.’ye verilen idari para cezası, ilgili Bülten’de yer alan en yüksek ve bir milyonun üzerindeki tek idari paza cezası olarak karşımıza çıkmaktadır.

• Instagram platformu üzerinden Enterogermina Türkiye adlı sosyal medya hesabında yapılan probiyotik reklamlarında da, sağlık beyanı içeren bildirimlerde bulunulduğu, ek olarak CNR İlaç’a yönelik kararda da atıf yapılan Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Hakkında Yönetmelik kapsamında, izin verilen sağlık beyanlarının kullanımında hangi besin öğesi yahut gıda bileşeni için sağlık beyanı kullanımına izin verildiyse doğrudan o bileşene işaret edilmesi gerekirken; yapılan reklamlarda probiyotik mikroorganizmalar için kullanılabilecek sağlık beyanlarının doğrudan Enterogermina’ya atıfla kullanıldığı,

Bunlara ek olarak; reklamlarda belirtilen “Dünyanın Tercihi No: 1 Probiyotik” ifadesinin tüketiciler nezdinde anılan ürünün benzerlerinden üstün olduğu algısını yaratarak karşılaştırmaya sebebiyet verdiği ve dolayısıyla Yönetmelik’in “Takviye edici gıdaların karşılaştırmalı reklamı ise hiçbir şekilde yapılamaz.” Hükmüne aykırılık içeriği değerlendirilmiş, Opella Healthcare Tüketici Sağlığı A.Ş. hakkında 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

Sağlık Hizmetleri

• MedicaLife’a ait internet sitesi ve Facebook’a ait platform üzerinden medicalifeestetik hesap adıyla yayınlanan reklamlarda, şirketin bir sağlık kuruluşu olmamasına rağmen sağlık hizmetine yönelik tanıtımlarda bulunduğu, kuruluşunun isminde “estetik” ibaresine yer verdiği,

• Instagram platformu üzerinden rixosbeautyclinic adlı sosyal medya hesabında yapılan tanıtımlarda da benzer şekilde tıbbi uygulamaların yapıldığına yönelik bildirimlerde bulunulduğu ve güzellik salonlarında yapılması yasak olan tıbbi işlemlere yönelik kampanyalara yer verildiği , tanıtımlarında “güzellik merkezi” olduğu yönünde belirtmelerde bulunduğu,

• Instagram platformu üzerinden adaguzellikmerkezi adlı sosyal medya hesabında yayınlanan tanıtımlarda da kuruluşun ismine “güzellik merkezi olarak yer verdiği, birtakım tıbbi işlemler sayılarak hastaların tedavi görsellerinin paylaşıldığı, tespit edilmiştir.

1. İlgili üç kararda; İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik Ek-1’in “J-Güzellik Salonları” başlıklı bölümünde, “16.1-Güzellik salonlarının tanıtıcı reklam, tabela ve basılı belgelerinde güzellik merkezini çağrıştıracak ifadeler kullanılamaz ve açıkça ‘güzellik salonu’ ifadesi kullanılır.” hükmü ile güzellik salonlarının her türlü mecrada yayınlanacak olan tanıtımlarında kuruluşlarının isimlerinin açıkça “salon” olarak belirtilmesi gerektiğinin düzenlendiği,

2. Bununla birlikte, kuruluşların sağlık alanında faaliyet gösterdiği yönünde izlenim uyandırdığı, söz konusu tıbbi işlemlerin doktor kontrolünde ve sağlık kuruluşları bünyesinde uygulanması gerektiği ve bu senaryoda dahi ilgili tıbbi işlemlerin yetkili kişilerce tanıtımının yapılmasının mevzuat gereği yasak olduğu, değerlendirilerek,

Medicalife Estetik ve Güzellik Hizmetleri Ltd. Şti. ile DK Derma Klas Güzellik İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti. hakkında 347.128 TL ve Esra ADAL EMEN hakkında 155.712 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

• Instagram platformu üzerinden drveyselozturk adlı sosyal medya hesabında yayınlanan tanıtımlarda akıllı lens tedavisine yönelik bildirimlerde bulunulduğu, ilgili sosyal medya sayfasında yer alan yorumlarda “…#lasiksurgery sonrası 1.gün: ameliyat sonrası ağrı batma yanma olmadı. Sabah kalktığımda da gözlüğüm varmış gibi gördüm. Çok memnun kaldım…Veysel hocayı gözlük lens kullanan herkese şiddetle tavsiye ederim…” ibarelere yer verildiği,

• Benzer şekilde, İhsan Oruk’a ait internet sitesinde “Hasta Yorumları” başlığı altında çok sayıda hasta yorumuna yer verildiği ve doktorun tavsiye edildiği,

• Instagram platformu üzerinden ozelyesilyurtdent adlı sosyal medya hesabında bir sağlık kuruluşuna ait yayınlanan tanıtımlarda “Gözle görünür bir dönüşüm… Değişim mümkün…Anneler Gününe Özel %20 İndirim…” benzeri kampanya bilgilerine, övücü ve tavsiye edici nitelikteki hasta yorumlarına ve hastaların tedavi öncesi-sonrasına ait görüntülerine yer verildiği, tespit edilmiştir.

Bu çerçevede; internet sitesi ve sosyal medya hesapları gibi çevrimiçi platformlar üzerinden yapılan tanıtımlar ve hasta yorumları neticesinde yer alan ifade ve görüntüler ile sunulan hizmetlere yönelik talep oluşturulduğu ve sağlık alanında çalışan kişi ve kuruluşların faaliyetlerine ticari bir görünüm kazandırıldığı, dolayısıyla söz konusu tanıtımların sağlık mevzuatında izin verilen bilgilendirme sınırını aşarak “reklam” niteliğinde değerlendirilmesi gerektiğine karar verilerek ilgili kişi ve kuruluşlar hakkında 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

Örtülü Reklam

• Instagram platformu üzerinden elvin adlı sosyal medya hesabında yayınlanan tanıtımlarda, şahsa ait olduğu tespit edilen “eightcolor” markalı ürüne ilişkin sayfada övücü, tanıtıcı ifadelere yer verildiği, ürünleri satın almak için internet sitesine ve Instagram hesabında yönlendirme yapıldığı ancak inceleme konusu sosyal medya hesabında yayınlanan paylaşımlarda tanıtım yapılırken tüketicilerin reklam konusunda açıkça bilgilendirilmediği, herhangi bir reklam ibaresine yer verilmediği, böylece anılan markanın örtülü reklamının yapıldığı değerlendirilmiş olup Elvin LEVİNLER HACIÖMEROĞLU’na 347.128 TL idari para ve anılan reklamları durdurma cezası verilmiştir.

Instagram platformu üzerinden umrantoo adlı sosyal medya hesabında yapılan tanıtımlarda da bir üst kararda yer alan değerlendirmeler yapılarak şahsa ait olan “Mrs. Umrantoo” markalı ürünlerin örtülü reklamının yapıldığı değerlendirilirken bununla birlikte, kozmetik mevzuatına tabi olan ilgili ürünlerle ilgili tedaviye yönelik ve endikasyon belirten ifadelerin yer aldığı, sağlık beyanı niteliğinde olan ve bilimsel olarak ispata muhtaç iddialara yer verilerek söz konusu ürünlerin bir ilaç veya beşeri tıbbi ürün gibi tanıtılmasının aldatıcı ve yanıltıcı nitelik teşkil ettiği değerlendirilerek Ümran AVCU hakkında idari para ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

GRC LEGAL Yorumu

Reklam Kurulu’nun kararları incelendiğinde, genel olarak pek çok sektör ve uygulamaya yönelik tanıtımların değerlendirildiği gözlemlenebilmektedir. Özellikle geçtiğimiz aylarda yürürlüğe giren Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik’in sağlık hizmetleri başlığı altında faaliyet gösteren çok sayıda meslek mensubunun radara girmesine yol açtığı, spesifik olarak hasta yorumlarının ve öncesi-sonrası fotoğraflarının hassas bir dengede değerlendirildiği söylenebilecektir.

İnternet üzerinden kitap satışı yapılan platformlarda belirli bir kitap üzerinde yapılan indirimin birden fazla kitap satışı gerçekleştiren platform nezdinde birebir uygulama ile gündeme gelmesi, özellikle bu platformların fiyat belirleme ve indirime girme noktasında ortak karar alıp almadığı sorgulamasını açığa çıkarırken, marketlerin düzenli olarak paylaştığı indirim broşürleri ile kasa fiyatları arasında çıkan uyuşmazlıkların da gözden kaçmadığı görülmektedir.

Tüm bu sektörlerin yanında sosyal medya fenomeni olarak adlandırabileceğimiz ve günümüzde ayrı bir iş kolu olarak rahatlıkla değerlendirebileceğimiz “influencer”, diğer bir ifadeyle sosyal medya etkileyicilerinin faaliyetlerinin sıkı denetime tabi tutulduğu, tüketicilerin yanlış yönlendirilme ihtimali olan marka tanıtımlarına şüpheyle yaklaşıldığı yorumunu yapmak yanlış olmayacaktır.

Saygılarımızla,

GRC|LEGAL