Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Hakkında Değerlendirmeler
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) 23 Ağustos 2022 tarihli ve 31932 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
Yönetmelikte özetle, mesafeli sözleşmelerin büyük bir kısmının platformlar üzerinden yapıldığı baz alınarak satıcı ve sağlayıcı adına işlem yapan aracı hizmet sağlayıcılarına ve aracılık ettikleri mesafeli sözleşmelere ilişkin bazı yükümlülükler getirilmiştir.
Platform ve Aracı Hizmet Sağlayıcı Tanımları
Yönetmelikle, aracı hizmet sağlayıcı ve platform kavramları tanımlanarak bu kavramlar Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’ne eklenmiştir. Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.41-(I) bendindeki “sağlayıcı” ibaresinden sonra “aracı hizmet sağlayıcı” ibaresi eklenmiştir. Bu değişiklik Yönetmeliğin geri kalanında da “satıcı, sağlayıcı” ibaresi geçen her kısımda “satıcı, sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı” şeklinde değiştirilmiştir.
Aracı Hizmet Sağlayıcı “Oluşturduğu sistem ile uzaktan iletişim araçlarını kullanmak veya kullandırmak suretiyle satıcı veya sağlayıcı adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden gerçek veya tüzel kişiyi ifade eder. şeklinde tanımlanmıştır.
Platform “Kamu hizmetlerinin tek noktadan sunulduğu ortak kamu elektronik platformu hariç olmak üzere, aracı hizmet sağlayıcının mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık etmek üzere oluşturduğu sistemi ifade eder. şeklinde tanımlanmıştır.
Yönetmelik Kapsamında Olmayan Sözleşmeler
- Yönetmelik kapsamında olmayan sözleşme türlerine değişiklik ile birlikte yenileri eklenmiştir. Bunlar; Kısa mesaj aracılığıyla kurulan ve eş zamanlı olarak tamamen ifa edilen abonelik içermeyen katma değerli elektronik haberleşme hizmetleri,
- 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu kapsamındaki bağışlar,
- Kamu kurumlarınca sunulan katma değerli elektronik haberleşme hizmetleri, ile ilgili sözleşmelerdir.
Mesafeli Sözleşmelerde Ön Bilgilendirme Yükümlülüğü
Tüketiciyi bilgilendirme yükümlülüğünün düzenlendiği Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.5 hükmü bazı eklemeler yapılarak genişletilmiştir. Bu değişiklikler ile birlikte tüketici mesafeli sözleşme kurulmadan önce aşağıdaki hususlar hakkında da satıcı, sağlayıcı ya da aracı hizmet sağlayıcı tarafından bilgilendirilecektir. Bu kapsamda;
Ön bilgilendirmede değişiklik öncesi yalnızca satıcı veya sağlayıcının ad, unvan ve mevcutsa MERSİS numarası yer alması zorunluyken değişiklik ile satıcı, sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının ad, unvan, MERSİS numarası ya da vergi kimlik numarası yer alması zorunlu hale getirilmiştir. Böylelikle değişiklik ile birlikte MERSİS ya da vergi kimlik numarası ön bilgilendirme için zorunlu bir unsur haline getirilmiştir.
Değişiklik öncesi yalnızca satıcı ve sağlayıcı tüketicinin şikayetlerini iletmesi için açık adres, telefon numarası ve benzeri iletişim bilgilerinden farklı iletişim bilgileri mevcut ise bunlara ilişkin bilgiyi ön bilgilendirmede bulundurmak zorundayken değişiklik ile satıcı ve sağlayıcı ile birlikte aracı hizmet sağlayıcı da bu yükümlülük ile sorumlu tutulmuştur.
Değişiklik öncesinde ön bilgilendirmede yer alması zorunlu olan ödeme, teslim, ifa süresi, teslimat ve ifaya ilişkin diğer bilgilerin, değişiklik ile birlikte ticari reklam ve tanıtımlarda taahhüt edilen süre ile uyumlu olması zorunlu bir unsur haline getirilmiştir. Birçok aracı hizmet sağlayıcı ticari reklam ve tanıtımlar vasıtasıyla teslim ve ifa süresini bir pazarlama stratejisi olarak kullandığından sektördeki rakiplerine karşı avantaj sağlamaktadır. Yönetmelikle yapılan değişiklik ile birlikte aracı hizmet sağlayıcıların ticari reklam ve tanıtımlarında belirlemiş oldukları sürede ürünlerini teslim etmeleri hüküm altına alınırken her zaman gerçekleştirilmesi mümkün görülmeyen vaatler sebebiyle tüketicilerin karşılaşabilecekleri zararların önüne geçilmesi sağlanmıştır.
Değişiklik öncesinde ön bilgilendirmede yer alması zorunlu olan cayma hakkının bulunduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları süresi, usulü, satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgilere değişiklik ile satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgi ile malın bu taşıyıcıya iadesi halinde teslim masrafını geçmemek üzere iade masraf tutarına ve hangi tarafça karşılanacağına, öngörülenin dışında bir taşıyıcıya iadesi halinde ise iade masrafını tüketicinin karşılayacağına ilişkin bilgilerin de eklendiği görülmektedir. Böylelikle cayma hakkının kullanımı halinde ortaya çıkan iade masraflarının muhatabı mesafeli sözleşmede kararlaştırılmalıdır.
Tüketicinin de bu borcu üstlenebilecek taraflardan biri olarak belirlenebilme hakkı dikkat çekecek yeniliklerden biri olmakla birlikte değişiklik sonrası yeni mağduriyetler yaratması söz konusu olabilecektir.
Ön Bilgilendirme Yöntemi
Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde belirtildiği üzere tüketici, kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bilgilendirilmek zorundadır.
Yönetmelikle yapılan değişiklikle mesafeli sözleşmenin sesli iletişim yoluyla kurulması ve siparişe ilişkin bilgilerin sınırlı alanda ya da zamanda sunulduğu bir ortam yoluyla mesafeli sözleşmenin kurulması hallerinde, değişiklik öncesinde ön bilgilendirme yalnızca yazılı olarak yapılıyorken değişiklik sonrasında kalıcı veri saklayıcısıyla da yapılabilme imkânı sağlanmıştır.
Değişiklikle birlikte bahsi geçen kalıcı veri saklayıcısı Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde “Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkân veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamı ifade eder. şeklinde tanımlanmıştır.
Mesafeli sözleşmelerin telefon gibi kayıt yapmaya elverişli vasıtayla kurulduğu, siparişe ilişkin bilgilerin sınırlı alan ya da zamanda sunulduğu hallerde sözleşme şeklinin yazılı olması şartı aranmamaktadır. Sözleşme koşullarının ve sipariş detaylarının ispatının Yönetmelikte kalıcı veri saklayıcısı olarak tanımlanan araç veveya ortamlarla mümkün olabilmesi için görüşme sırasında verilen bilgilerin değiştirilemeyecek şekilde kaydedilmesi ve kopyalanmasını sağlama şartı aranmaktadır.
Aracı Hizmet Sağlayıcının Sorumlulukları
Yönetmelikle yapılan değişiklikle Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.57 ve m.66’da düzenlenen ön bilgilendirmede sorumluluk hükümlerine aracı hizmet sağlayıcı da dahil edilmiştir. Böylelikle mesafeli sözleşmenin platform üzerinden kurulması halinde aracı hizmet sağlayıcı ön bilgilendirmenin yapılmasından satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu tutulmuştur.
Veri girişinin aracı hizmet sağlayıcı tarafından yapıldığı durumlarda ise ön bilgilendirme için belirlenen zorunlu hususlardaki eksikliklerden ve verilerin doğruluğundan aracı hizmet sağlayıcı sorumlu tutulmuştur. Böylelikle Yönetmelik ile aracı hizmet sağlayıcılarının Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında tanımına yer verilen veri sorumlusu gibi hareket ettiği düşünüldüğünden tek başına sorumlu tutulmuştur.
Aracı Hizmet Sağlayıcının Yükümlülükleri
Yönetmelikle yapılan değişiklikle aracı hizmet sağlayıcılar, tüketicilerin taleplerini ve bildirimlerini iletebilmelerine ve bunları takip edebilmelerine elverişli bir sistem kurmakla ve bu sistemin kesintisiz olarak açık tutulmasıyla yükümlü kılınmıştır.
Yönetmelikle yapılan değişiklikle getirilen tüketicilerin taleplerini ve bildirimlerini iletebilmelerine ve bunları takip edebilmelerine uygun bir sistem kurulması ve bu sistemin kesintisiz olarak açık tutulması zorunluluğu Yönetmelik kapsamındaki aracı hizmet sağlayıcılar için büyük bir sorumluluk doğuracaktır.
Aracı hizmet sağlayıcılar, platform vasıtasıyla bir mesafeli sözleşme kurulduğunda, bu sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerin kullanım süresi boyunca bu sistemi açık tutmak mecburiyetindedir. Dolayısıyla platformda gerçekleşecek siber saldırılar, korsan saldırılar, sistemsel problemler sistemin kesintisiz olarak açık tutulmasına engel olacağından aracı hizmet sağlayıcıları için büyük bir sorun teşkil edebilir.
Gerçekleşebilecek olası zararların önüne geçilmesi için bu mücbir sebep durumlarının da aracı hizmet sağlayıcılar tarafında değerlendirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Tüketiciler, aracı hizmet sağlayıcının oluşturacakları bu sistem üzerinden aşağıdaki konulara ilişkin taleplerini iletebilecek olup aracı hizmet sağlayıcılar, bu talep ve bildirimleri satıcı ya da sağlayıcıya derhal bildirmekle de yükümlü kılınmıştır
Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirim, Sözleşmenin feshine dair bildirim,
Bedel iadesi,
Tüketicilerin satıcı veya sağlayıcı ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtlar, Teslimat veya ifaya ilişkin talep ve şikayetler, ile ilgili olabilir.
Aracı hizmet sağlayıcılar, ön bilgilendirmenin yapılması, teyidi ve ön bilgilendirmenin yapıldığının ispatından satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilden sorumlu tutulmuştur.
Aracı hizmet sağlayıcılar, tüketicinin satıcı ya da sağlayıcılar ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtların üç yıl boyunca tutulmasından ve istenilmesi halinde bu bilgilerin ilgili kurum ve kuruluşlar ile tüketicilere verilmesinden sorumlu tutulmuştur.
Aracı hizmet sağlayıcılar, satıcı veya sağlayıcı ile yaptığı aracılık hizmetine ilişkin sözleşmeye aykırı uygulamaları nedeniyle, satıcı ve sağlayıcının Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m. 48’e ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği hükümlerine aykırı davranmasına sebep olduğu her bir tüketici işleminden sorumlu tutulmuştur.
Satıcı ya da sağlayıcı adına bedel tahsil etmesi halinde aracı hizmet sağlayıcılar, cayma hakkının kullanıldığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren, tüketicinin sözleşmeyi fesih hakkını kullanması durumunda fesih bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren, malın tesliminden sonra tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren, bedel satıcıya aktarılmamışsa cayma hakkına konu malın iade için öngörülen taşıyıcıya teslim edildiği tarihten veya iade için öngörülenin haricinde bir taşıyıcı ile iade edilmesi durumunda da satıcıya ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde, tahsil ettiği mal veya hizmet bedeli ile teslimat masraflarının tüketiciye iadesinden, satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilden sorumlu tutulmuştur.
Aracı hizmet sağlayıcılar, satıcı ya da sağlayıcının onayı olmaksızın düzenlediği kampanyalı, promosyonlu veya indirimli satışlara ilişkin olarak aracılık ettiği mesafeli sözleşmelerde kampanya ve benzeri taahhütlerin karşılanmamasının neden olduğu sözleşmenin hiç ya da gereği gibi ifa edilmemesi hallerinden kendisi sorumlu tutulmuştur.
Aracı hizmet sağlayıcılar, satışa sunulan mal veya hizmete ilişkin platform üzerinden yapılan reklam ve tanıtımlarda taahhüt edilen bilgiler ile ön bilgilendirmede bulunması zorunlu hususların uyumlu olmasından ve ispatından da kendisi sorumlu tutulmuştur.
Cayma Hakkının Kullanımı
Yönetmelikle yapılan değişiklik ile birlikte platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı tüketicinin Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nin ekinde yer alan Örnek Cayma Formu’nu doldurabilmesi veya cayma beyanını gönderebilmesi için platform üzerinde gerekli sistemi kurmak ve tüketicilerin iletmiş olduğu cayma beyanlarının kendisine ve satıcı veya sağlayıcıya ulaştığına ilişkin teyit bilgisini tüketiciye derhal iletmek ile sorumlu tutulmuştur.
Cayma Hakkının Kullanımında Satıcı ve Sağlayıcının Yükümlülükleri
Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.12 cayma hakkının kullanımında satıcı ve sağlayıcının yükümlülüklerini düzenlemektedir. Yönetmelikle birlikte bu maddenin bütün hükümleri değişmiş ve yeni hükümler eklenilmiştir. Bu değişikliklerle birlikte;
Değişiklikten önce satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlü kılınmışken değişiklikten sonra satıcı, cayma hakkına konu malın, iade için ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcıya teslim edildiği tarihten itibaren on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlü kılınmıştır.
Ancak tüketicinin malı, iade için öngörülenin haricinde bir taşıyıcı ile iade etmesi durumunda söz konusu yükümlülük malın satıcıya ulaştığı tarihten itibaren başlamaktadır.
Platform üzerinden kurulan ve bedelin tahsiline aracılık edilen mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı, teslim sonrası bedelin satıcıya aktarıldığı durum hariç olmak üzere belirtilen ödemelerin tüketiciye iade edilmesinden satıcı ile birlikte müteselsilden sorumlu tutulmuştur.
Daha önce Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde yer almayan ve Yönetmelik m.122. fıkrası ile birlikte eklenen hükümle malın tesliminden önce cayma hakkının kullanılması durumunda satıcı ile platform üzerinden kurulan ve bedelin tahsiline aracılık edilen mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı, cayma hakkının kullanıldığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlü kılınmıştır.
Daha önce Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde yer almayan ve Yönetmelik m.123. fıkrası ile eklenen hükümle hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde cayma hakkının kullanılması durumunda sağlayıcı ile platform üzerinden kurulan ve bedelin tahsiline aracılık edilen mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı, cayma hakkının kullanıldığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlü kılınmıştır.
Ödemenin kredi kartı ile yapılmış olması halinde 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu kapsamındaki kart çıkaran kuruluşlar; satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcı tarafından aktarılan tutarı, kendilerine ulaşmasını takiben kart hamilinin kullanılabilir limitine tek seferde ilave etmekle yükümlü kılınmıştır.
Değişiklikten önce cayma hakkının kullanımında, satıcının iade için belirttiği taşıyıcı aracılığıyla malın geri gönderilmesi halinde, tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamamakta ve satıcının ön bilgilendirmede iade için herhangi bir taşıyıcıyı belirtmediği durumlardaysa tüketiciden iade masrafına ilişkin herhangi bir bedel talep edilememekteydi.
Değişiklik ile cayma hakkının kullanımı halinde ortaya çıkan iade masraflarının mesafeli sözleşmede kararlaştırılmasına imkân sağlanmıştır. Ancak cayma hakkının kullanımı halinde ortaya çıkan iade masraflarının tutarına ve hangi tarafça karşılanacağına, öngörülenin dışında bir taşıyıcı vasıtasıyla malın iadesi halinde iade masrafını tüketicinin karşılayacağına dair bilgilere ön bilgilendirmede yer verilmemesi durumunda satıcı ya da sağlayıcı söz konusu masrafı karşılamakla yükümlü kılınmıştır.
Ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcının, tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması durumunda satıcı ilave bir masraf talep etmeksizin iade edilmek istenen malın tüketiciden alınmasını sağlamakla yükümlü kılınmıştır. Platform üzerinden kurulan sözleşmelerde bu bilgilere ön bilgilendirme yapılırken yer verilmemesi hali ya da belirtilen taşıyıcının tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması hali aracı hizmet sağlayıcıdan kaynaklanıyorsa aracı hizmet sağlayıcı söz konusu masraf ve yükümlülükleri karşılamakla yükümlü kılınmıştır.
Daha önce Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde yer almayan ve Yönetmelik m.126. fıkrası ile eklenen hükümle platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde, satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını kullandığına ilişkin kendisine ulaşan bildirimi aracı hizmet sağlayıcıya derhal ulaştırmakla yükümlü kılınmıştır.
Tüketicinin Yükümlülükleri
Tüketicinin yükümlülüklerinin düzenlendiği Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.13’te tüketicinin eksiksiz ve doğru bir şekilde bilgilendirilmesi şartıyla, tüketicinin malı satıcıya gönderme süresi, cayma bildiriminin yöneltildiği tarihten itibaren 10 gün olarak düzenlenmekteyken 14 güne çıkarılmıştır.
Daha önce Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde yer almayan ve Yönetmelik m.133. fıkrasıyla eklenen hükümle tüketici, ön bilgilendirilmede kararlaştırılması ve satıcının öngördüğü taşıyıcı ile iadesinde tutarına yer verilmesi durumunda teslim masraflarını geçmemek üzere iade masrafını karşılamakla yükümlü kılınmıştır. Ancak tüketiciye teslim edilen malın ayıplı olması durumunda tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamayacaktır.
Tüketicinin talep etmesi halinde iade masrafı, kendisine iade edilecek mal veya hizmet bedeli ile teslimat masraflarından mahsup edilebilecektir.
Tüketici Türk mevzuatı tarafından her zaman korunma eğilimi içerisindeyken ilgili hükmün tüketicilere bilinçli olmayı aşılama hedefi güttüğü söylenebilecektir. Bu noktada tüketiciler tarafından sıklıkla okunmadan işaretlenen mesafeli satış sözleşmeleri ve ön bilgilendirme formlarında özellikle iadeye ilişkin koşulların incelenmemesi halinde beklenmedik masraflarla karşılaşılabilecektir.
Tüketicinin Cayma Hakkının Kullanamayacağı Sözleşmeler
Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.15’te belirtilen tüketicinin cayma hakkını kullanamayacağı sözleşmelere değişiklik ile birlikte yenileri eklenmiştir. Bunlar;
13101983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan taşınırlar ile kayıt veya tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlarına ilişkin sözleşmeler.
Tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler.
Canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler. Tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara (buzdolabı, çamaşır makinesi vb.) ilişkin sözleşmeler.
Bu hususlara ilişkin mesafeli sözleşmeler hakkında, tüketicilerin gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkını kullanmasının mümkün olmayacağı kararlaştırılmıştır. Böylelikle tüketicinin ücretsiz cayma hakkı nedeniyle bu ürünleri kolaylıkla iade etmeleri gibi uygulamaların önüne geçilmesi sağlanmıştır.
Sözleşmenin İfası ve Teslimat
Tüketicilerin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmelerde tüketicinin bilgilendirilmesi ve onayı ile 30 günlük azami teslim süresi yükümlülüğünün daha uzun süreler için belirlenmesine imkân sağlanmıştır.
Yürürlük
Bu Yönetmelik, Yönetmelik’in 9. maddesi ile değiştirilen satıcı ve sağlayıcının yükümlülüklerini düzenleyen 12. maddesinin dördüncü fıkrasının son cümlesi 01012023 tarihinde; diğer hükümleri ise 01102022 tarihinde yürürlüğe girecektir.
