LİMİTED ŞİRKET İLE ANONİM ŞİRKET ARASINDAKİ HUKUKİ VE OPERASYONEL FARKLAR
Ticaret şirketlerinin tür değişikliğinde hangi Şirket yapılanmasının daha avantajlı olduğunun değerlendirilmesinde şirketin yapısı ve mevcut çalışma alanları göz önünde bulundurularak karar verilmesi gerekli olup 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) anonim şirket ve limited şirket tanımlarını şu şekilde yapmaktadır: “Sermayesi belirli olan ve paylara bölünmüş olan, borçlarından ötürü sadece malvarlığı ile sorumlu olan şirket türüne anonim şirket, bir veya birden çok gerçek veya tüzel kişinin bir araya gelerek belirli bir ticaret unvanı altında birleşerek kurdukları ve esas sermayesi belirli olan ve bu sermayelerin tamamından oluşan şirket türüne limited şirket denir.” Anonim ve limited şirket arasında pek çok alanda farklar bulunması sebebiyle bu alanları kategorize ederek incelemek daha yararlı olacaktır.
Ortakların Sayısı
- Anonim şirket en az 1 kişiyle kurulabilecek olup üst sınır belirlenmemiştir. Ancak limited şirket 1-50 kişi arasında olmalıdır.
- Anonim şirkette ortakların sayısı 500’ü geçtiğinde hisseler halka arz Bununla birlikte limited şirkette hisseler halka açık değildir. Halka arz bir şirketin hisse senetlerini satışa çıkardığını ilan ettiğinde, tüm yatırımcılara o şirkete hissedar olma imkanının verilmesi faaliyetidir. Diğer bir deyişle şirketlerin ve bu şirketlerin sahip olduğu varlıkların küçük paylara bölünerek satışa çıkarılmasıdır. Şirketler bunu çeşitli sebeplerle isteyebilecek olup Şirketler başarılı büyüme oranları, faaliyetleri genişletme isteği, yatırımlara fon sağlama amacı veya finansal kaynak açığı oluştuğunda banka kredisi veya borçlanma yoluna gitmeden borçlarını ödeyebilmek için hisse senetlerini halka arz edebilirler. Hisselerin halka arz edilmesi, Şirketlere finansman sağlar, mali yapıyı güçlendirir, likidite sağlar, prestij arttırır, kredibiliteyi arttırır ve değer artışı sağlar.
Şirketin Konusu ve Amacı
- Eğer yapılacak iş bankalar, aracı kurumlar, yatırım ortaklıkları, sigorta, finansal kiralama ve faktöring alanındaysa şirketin türü muhakkak anonim olmalıdır. Bu tip şirketlerin ortaklarının kişisel mal varlıklarıyla sorumlu olması amaç ve verdikleri hizmet açısından hakkaniyete uygun gözükmemektedir. Anonim olma şartı her birinin kuruluş ve faaliyete geçme koşullarında belirtilen bir husus olup TTK’nın ikinci kitabının 4. Kısmında anonim şirketler bölümünde yer alan Madde, kuruluşları bakanlık iznine tabi olan anonim şirketlerin varlığına işaret etmektedir. Bu bakanlık izni bir tebliğ ile sağlanmaktadır.1
- Tahvil çıkartabilme ve vergi istisnası açısından da limited yerine anonim şirket statüsü uygun bulunmaktadır.
- Limited şirketler dernek ve vakıflara özgülenen hayır işleri ve bilimsel çalışmalar için kurulamayacaktır.
Sermaye Miktarı
- Asgari Sermaye Miktarı anonim şirkette esas sermaye sisteminde en az 000 TL, kayıtlı sermaye sisteminde2 en az 100.000 TL olmalıdır. Limited Şirkette ise sermaye miktarı en az 10.000 TL olup Cumhurbaşkanı Kararıyla bu sermaye 10 katına çıkarılabilmektedir.
- Sermaye artışı anonim şirketlerde esas sermaye3 sistemi kabul edilmişse genel kurul kararı ve esas sözleşmenin değişmesiyle, kayıtlı sermaye sistemi kabul edilmişse sadece yönetim kurulu kararı ile yapılmaktadır. Limited şirkette ise sermaye artışı genel kurul kararı ile değiştirilebilmekte olup ve bu yetki yönetim kuruluna devredilemez bir yetki olmaktadır.
Ortakların Sorumluluğu
- Gerek anonim şirkette ve gerekse limited şirkette, ortakların sorumluluğu şirkete koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlıdır. Yani ortaklar, şirketin borçlarından dolayı taahhüt ettikleri sermaye miktarına kadar bütün malları ile sorumludurlar. Kanun’un veya ana sözleşmenin kendilerine yükledikleri görevleri yerine getirmeyen anonim şirket yönetim kurulu üyeleri ile limited şirket müdürleri bu yüzden oluşan zararlar nedeniyle ortaklığa, ortaklara ve ortaklık alacaklarına karşı müteselsilen sorumludurlar. Davacı, sorumlu yöneticilerin kusur derecesine bakmadan tazminatın tamamını birinden veya hepsinden talep edebilir. Kişilerin sorumlulukları kusura dayanan sorumluluktur ve bu kişiler kusurlu olmadıklarını ispat etmedikçe kusurlu sayılmaktadır.
- Kamu borçlarının ödenmesi açısından anonim şirketlerde yönetim kurulu sorumludur. Ödenmezse yöneticiler malvarlıkları ile sorumlu olurlarken, limited şirketlerde eğer bu kamu borcu tahsil edilemiyorsa ortaklar sermaye paylarıyla orantılı olarak sorumludurlar. Limited şirket ortakları, şirketten tahsil imkânı bulunmayan amme alacaklarının (vergi borcu, SSK borcu gibi) tamamından, kendi sermaye payları oranında, doğrudan doğruya sorumlu olmaktadır.
- İşbu başlıkta açıklanan sorumluluk ciddiyetle ele alınması gereken ve gerek ortaklar gerek yönetim kurulu üyeleri bakımından hukuki ve cezai olarak incelenebilecek başlıkları
Ortakların Yönetime Katılması
- Anonim şirketlerde ortaklar yönetim kurulunda yönetici vasfına sahip olabilirler ama bu anonim şirket için bir olmazsa olmaz değildir. Ortaklar yönetim kurulunda olmadan da anonim şirket yönetilebilir.
- Limited şirketlerde ise yönetim işi müdürler tarafından sağlanır. Müdür dışardan biri ya da ortaklardan biri olabilir ancak en az bir ortak yönetim ve temsil yetkisini bulundurmalıdır.
Tüzel Kişilik ve Ticaret Unvanı
- Her iki şirket türünde de ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanılır ancak limited şirkette kurucular kuruluş iradesini sözleşmeye eklediklerinde bu tescil gerçekleşecek ve kişilik doğacaktır.
- 6102 sayılı TTK’nın Maddesinde, “Anonim, limited ve kooperatif şirketler, işletme konusu gösterilmek ve 46’ncı madde hükmü saklı kalmak şartıyla, ticaret unvanlarını serbestçe seçebilirler. Ticaret unvanlarında, “anonim şirket”, “limited şirket” ve “kooperatif” kelimelerinin bulunması şarttır. Bu şirketlerin ticaret unvanında, gerçek bir kişinin adı veya soyadı yer aldığı takdirde, şirket türünü gösteren ibareler, baş harflerle veya başka bir şekilde kısaltma yapılarak yazılamaz.” hükmü çerçevesinde ticaret unvanları yazılmalıdır.
- Yine, BDDK, SPK, TCMB gibi bağımsız idari otoritelere tabi kurulan şirketler için unvanlarında bulundurmaları gereken ibare zorunlulukları gibi yükümlülükler bulunmaktadır.
Şirket Türünün Değişmesi
- TTK 181/1/a bendine göre sermaye şirketleri birbirine dönüşebilecektir. Bu tür değişikliklerinde yeni kurulacak olan şirketin kuruluş hükümleri uygulanacak ve tür değişikliği 6102 sayılı TTK’nın 185 ve devamı maddelerin yönlendirmesiyle yapılacaktır.
İmtiyazlı Pay
- TTK 401 uyarınca anonim şirketin kuruluşunda ya da daha sonraki aşamada çıkarılan hisse senetleri (A) grubu, (B) grubu hatta (C) grubu olarak çeşitli gruplandırmalara tabi tutularak bu gruplara, bazı ayrıcalıklı haklar tanınabilecektir. Örneğin, (A) grubu hisse senedi sahiplerine, yönetim kurulu üyelerinin seçiminde bir ayrıcalık tanınarak, yönetim kurulu üyelerinin yansından bir fazlasının (A) grubu hisse senedi sahiplerinin göstereceği adaylar arasından seçilmesi gerektiğine dair sözleşme ile imtiyaz oluşturan hükümler getirilebilecektir. Buna ek olarak ana sözleşmede bunların dışında da bazı imtiyazlara yer verilmesi mümkündür. Örneğin tasfiye halinde, tasfiye bakiyesinden ayrıcalıklı olarak yararlanmak, oy hakkında imtiyazlı pay yaratmak gibi avantajlara da yer verilebilecektir.
- TTK’nın limited şirketlere ilişkin hükümlerinde de esas sermaye paylarına imtiyaz tanınmasına genel olarak izin verilmiştir. Bununla birlikte, limited şirketlerde imtiyazlı paylara ilişkin olarak kanunda yalnızca, oyda imtiyazlı paylar düzenlenmiş; diğer imtiyaz türleri bakımından herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Ancak kanun, kâr payı ve tasfiye payında imtiyaz hakkında anonim şirketlere uygulanan kanun hükümlerinin limited şirketler için de geçerli olduğunu hükme bağlamıştır. Ancak limited şirketlerde yönetime katılmada imtiyazın uygulanması mümkün değildir. Bu nedenle limited şirketlerde yalnızca belirli esas sermaye pay sahiplerinin müdür olarak seçilebileceği veya kendileri müdür olarak seçilmemekle birlikte dışarıdan atanacak olan müdür adayını göstermede münhasıran hak sahibi olduğu şeklinde bir imtiyaz belirlenmesi geçerli olmayacaktır.
Hisse Devri
- Hisse devri kapsamında anonim şirketlerde noterde devir yapmaya gerek yokken limited şirketlerde noterde yazılı bir sözleşme yapılması
- Anonim şirketin ana sözleşmesinde aksi bir hüküm yoksa yazılı sözleşme ile devir gerçekleşir. Ticaret siciline de tescil etmek gerekli bir unsur değildir. Limited şirkette ise devir genel kurulda onaylanmalı, ticaret siciline tescil edilmeli ve pay defterine bu devir
- Anonim şirketlerde paylar senede bağlanarak veya bağlanmadan devredilebilir. Nama yazılı paylar, herhangi bir sınırlamaya bağlı olmaksızın devredilebilirler. Anonim ortaklıklar hamiline yazılı payların devrini kısıtlayamaz. Bu kapsamda, hamiline yazılı paylarda tam bir devir serbestisi söz konusu olmaktadır. Hamiline yazılı payların devredilmesi için, pay senetlerinin zilyetliğinin devralana geçirilmesi
- Limited şirketlerde esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler yazılı şekilde yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır. Yine şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için, ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir bu onayla geçerli olacaktır.
Avukat Bulundurma Zorunluluğu
- TTK maddesinde öngörülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bulundurmazsa Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan on altı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir. Limited şirkette ise böyle bir zorunluluk bulunmamakta olup istenildiği takdirde bulundurulabilecektir.
Şirket Organları ve Genel Kurul
- Zorunlu organlar bakımından anonim şirketlerde genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu olmalıdır. Limited şirketlerde işe genel kurul ve müdürler kurulu olmalıdır.
- İhtiyari organlarda herhangi bir fark
- Şirketin inisiyatifinde olan kurumlar Anonim şirketlerde daha kolay
Tahvil ve İntifa Senedi Çıkarabilme
- Anonim şirket tahvil çıkarabilir. Limited şirket çıkartamaz.
- Anonim şirket intifa senedi çıkarabilir. Limited şirket eğer esas sözleşmede bulunuyorsa çıkarabilir.
Vergi İstisnası
- Anonim şirkette eğer pay senedi alınmış olup iki yıl içerisinde satışı gerçekleşirse gelir vergisi ödenecektir ancak iki yıldan sonra satılırsa gelir vergisi ödenmeyecektir. Yani gerçek bir kişinin anonim şirketteki bir hissesini 2 yıl elde tuttuktan sonra devretmesinden elde ettiği kazanç Gelir Vergisi Kanunu mükerrer maddesi uyarınca herhangi bir gelir vergisine tabi değildir.
- Limited şirkette ise her halükârda gelir vergisi ödenecektir. 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un Maddesinde ‘’Limited şirket ortakları, şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağından sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumlu olurlar ve bu Kanun hükümleri gereğince takibe tabi tutulurlar.’’ denilmek suretiyle kamu borçlarından dolayı şirket ortaklarının da sorumlu oldukları ve bu sorumluluğun niteliği belirtilmiştir.
- Bunun dışında her iki tür şirketin tabi olduğu kurumlar vergisi yükümlülükleri aynıdır.
Kâr Payı
- Anonim şirketler ortaklara kâr payı avansı4 dağıtamazken limited şirketler dağıtabilecektir.
- Anonim şirkette pay senedi bastırma yükümlülüğü yoktur. Anonim şirketler nama yazılı senet çıkarabilir; bedel tamamen ödenmişse hamiline senet çıkartab
- Limited şirketlerde ise esas sermaye payı ispat edilebilen bir senede ya da nama yazılı bir senede bağlanabilir.
- İmtiyazlı paylar için anonim şirketlerde ana sözleşme ile bazı pay veya pay gruplarına; oy hakkı, temsil, YK üyeliği, kâr payı, tasfiye payı, rüçhan hakkı vb. konularda farklı haklar tanınabilecektir. Limited şirketlerde ise şirket sözleşmesinde yer alıyorsa oy hakkı sınırlanabilir ya da bir ayrıcalık tanınabilir. Bunun koşulu payın itibari değerinin farklılaşmasıdır.
Ortaklıktan Çıkma/Çıkarılma
- Ortaklıktan çıkma hususunda anonim şirketlerde eğer haksız bir davranışta bulunan azınlık ortaklar varsa bu hakların çoğunluk tarafından satın alınması hâkim kararıyla mümkündür. Limited şirketlerde de şirket sözleşmesinde çıkma halleri yazılıdır ya da haklı nedenler vardır.
- Ortaklıktan çıkarılma hususunda anonim şirketlerde ortaklar haklı nedenle fesih davası açabilir ve mahkeme kararıyla ortaklar çıkarılır. Limited şirketlerde ise sözleşmede eğer çıkarılma halleri yazıyorsa ortakların kararıyla; haklı neden var ise mahkeme kararı ile çıkarılabilir.
Sonuç
Yukarıda açıklananlar ışığında her iki şirket türünün yerine göre uygulanabilecek avantaj ve dezavantajları olduğu gibi; gerçek hayat uygulamasında örneğin i) aile şirketlerinde öncelikle limited şirket türünün tercih edildiği ve devamında ailenin ve şirketin kurumsallaşması ihtiyacına daha çok hizmet eder anonim şirket türüne geçildiği, ii) misyonu ve vizyonu itibarıyla yabancı yatırım almak ve pratik hisse devir süreci yürütmek isteyen veya start-up girişimi olarak başlayıp kendi faaliyet alanındaki ekosistem çalışmalarında çok ortaklı olmak görünmek isteyen yapıların anonim türünde kurulduğu, iii) özellikle esas sermaye olmak üzere kuruluş maliyetlerinden kaçınmak istenilen durumlarda limited şirket türünün tercih edildiği, bir gerçektir.
Saygılarımızla.
